Dealing with bullying at work guide
İş yerinde zorbalık ve korkutmadan nasıl kurtulacağınıza ve bireysel, yasal veya toplu olarak başa çıkma yollarına dair tavsiye ve ipuçları.
Personel ve kaynaklardaki kesintiler, artan iş yükü, performansa dayalı ücretler; hepsi, çalışmayı daha fazla baskıladı. Manchester Üniversitesi, zorbalığın tüm çalışma stresinin yarısından fazlasını oluşturduğunu söylüyor. Yapılan az sayıda çalışma, olayların çoğunluğunun patronlar tarafından gerçekleştirildiğini gösterse de, “iş arkadaşları” tarafından zorbalığa uğrayan insanları desteklemek hala önemlidir. Nasıl isterseniz öyle söyleyin; taciz, saldırganlık, baskıcı yönetim, gözdağı verme veya ‘sadece şaka’ olarak görülen şeyler – hepsi gerçekten zorbalık için ortak etiketlerdir. Irksal veya cinsel taciz veya cinsellik veya sakatlığa dayalı olanlar da zorbalık biçimini alabilir. Zorbalık, bir kişi veya grup tarafından, kendini savunamayan birine karşı yöneltilen fiziksel veya psikolojik olarak devamlı saldırganlık biçimidir. Nadiren, aşağılayıcı açıklamalar veya açık saldırganlık ile sınırlıdır, ancak ince, aldatıcı da olabilir, çoğu zaman ortada tanık olmadığında gerçekleşir ve kendine olan güveni ve saygısı zarar görmüş olanlar açısından bununla yüzleşmek zor olabilir. Bir zorba, tehdit olarak algılarsa popüler veya başarılı olanı seçeceğinden, sadece sessiz veya ‘zayıf’ insanların kurban olacağı bir efsanedir. Hiyerarşik olarak yapılandırılmış dünyada patronlar tarafından uygulanan yaygın haldeki zorbalık hiç şaşırtıcı değildir; işçi sınıfının dışında yaşayan zenginler, kadınlara egemen olan erkekler, çocukları istismar eden yetişkinler… İş, mükemmel durum sağlayan yönetim pozisyonları ile çalışanların davranışlarını kontrol etmek için benzer şekilde organize edilmiştir.
Zorbalar, üst düzey yönetimde müttefikler bulurken, kendilerini destekçiler, casuslar ve soytarılar ile çevrelerler. Zorba, insanlar hayatta kalmak için endişeli bir şekilde mücadele ederken, insanların içindeki en kötüyü ortaya çıkaran ayrıştırıcı bir kültür yaratarak, iş gücü içerisinde rekabet yaratacaktır. Bir zorba ile “takılmak” hayatta kalmak için en iyi yol gibi görünebilir ve yetersizliği örterek, bu hissi başkalarına yönlendirerek zorbanın saldırganlığının yanında yer alınabilir. Ama bir zorba, yaptığı işin yanına kâr kalacağını hissettiği sürece devam edecektir.
Yaşayan bir kabus
Zorbalık, insanları savunmasız, izole ve sinirli hissettirir ve sürekli baş ağrısı, kilo kaybı, ülser veya böbrek problemleri gibi strese bağlı hastalıklara yol açabilir. Aileniz ve arkadaşlarınızla ilişkileri etkiler:
“Bill yavaş yavaş sessizleşti ve geri çekildi. İşle bir ilgisi olduğunu biliyordum, ama onun hakkında konuşmaya çalıştığımda siniri bozuldu. Kilo verdi ve her şeye olan ilgisini kaybetti. Saatlerce uyurdu… Üç yıldır evimizde kahkaha olmadı. “
Zorbalığa maruz kalanlar genellikle utanır ve bu muameleyi hak etmek için bir şeyler yapmış olduklarını düşünürler, bu da daha fazla zorbalığa uğramalarına yol açar.
Zorbalığı tespit etme
Olup biteni erken tespit etmek sizi çok daha güçlü bir konuma getirir. Sorunlar genellikle bir kişi yeni veya yakın zamanda terfi ettiğinde ortaya çıkar. En erken işaret, iş yerinde bir ilişkinin doğru hissettirmediği andır: Patronunuz size farklı bir şekilde tepki veriyor mu; standart değişmemiş olsa bile, çalışmalarınıza ilişkin sürekli hor gören görüş veya eleştiri mi alıyorsunuz? Varsayılan hataların hepsinin sizin hatanız olduğunu hissetmeye mi başlıyorsunuz? Diğer işaretler ise sürekli değerlendirmeye tabi tutulmak, işe yaramayan işler yaptırılması, uydurma şikayetler, başkalarının önünde sürekli aşağılanma ve patronların hatalı olabileceklerini kabul etmekte yetersizlikleridir.
Zorba, tehdit olarak algıladıklarından kurtulmaya çalışacaktır; yetenekli insanları teşvik etmemek, başkalarının fikirleri veya çalışmaları için takdir almak veya alternatif olarak sonrasında tembellik veya inisiyatif eksikliği olduğunu iddia ederek yeterli iş veya sorumluluk vermemek .
Hayatta kalmak
Zorbalıkla uğraşırken, zarar görmemek ve pozitif kalmaya çalışmak önemlidir, ancak bunu söylemek, yapmaktan daha kolaydır. Duygularınız ve davranışlarınız için sorumluluk almaya çalışın, olan bitene bütünsel olarak bakın ve zorbalığın hayatınıza hakim olmasına izin vermeyin. Kendinizi sönük hissettiğinizde, sevdiğiniz şeyleri yapmak için zaman ayırın. Arkadaşlarınızla konuşun, bir çoğu benzer bir deneyime sahiptir. Öz savunma veya girişkenlik eğitimini deneyebilirsiniz, çünkü bunlar zorbalıkla daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
İlk taktikler; sözlü saldırılara karşı sağlam durun – zorbaya, kişisel hakaretlere tahammül etmeyeceğinizi söyleyin. Sakin olun ve sessiz ve tutarlı bir şekilde söylenmesi gereken şeyleri söyleyin ve eğer bağırarak sesinizi bastırmaya çalışırsa kendinizi tekrarlayın ve dinleyene kadar (ya da daha büyük olasılıkla uzaklaşana kadar) buna devam edin. Talimatlar net değilse, performansınızı artıracağını öne sürerek, yazılı açıklama isteyin; bu kanıt olarak yararlı olabilir. Kendi yargınıza ve yeteneğinize güvenin. Mümkünse zorba ile yalnız kalmaktan kaçının.
Kanun *
İş yerinde zorbalıkla ilgili özel bir mevzuat yoktur. İşverenlerin, çalışanların sağlığını korumak ve iş yeri stresi olarak zorbalık içeren sağlık ve güvenlik konularında güvenlik temsilcilerine (iş güvenliği uzmanı gibi) danışmak gibi yasal bir görevi vardır. İş yeri güvenliği uzmanlarının yasal hakları vardır: İş yerini denetlemek ve sağlık ve güvenlik şikayetlerini ele almak ve işlevleri için zaman ayırmak. Cinsel ırksal veya sakatlık unsurunu içeren zorbalığa, 1975 Cinsiyet Ayrımcılığı Yasası, 1976 Irk İlişkileri Yasası veya 1995 Sakatlık Ayrımcılığı Yasası kapsamında itiraz edilebilir. Şikayet prosedürü, bir soruşturmanın sonuçlarına göre zorbalığın hangi temelde askıya alınabileceğini belirlemelidir. Bağımsız danışmanlık da sağlanmalıdır. Zorbalık sadece doğru politikalara sahip olarak ortadan kaldırılabilecek sapkın bir davranış değildir, aynı zamanda bu tür uygulamalar etrafında örgütlenmenin temelini oluşturabilir.
Mücadele
İş tanımınızın kötüye kullanılmadığını kontrol edin. Her sözlü saldırıyı, uygun olmayan veya keyfi talimatı ya da yetkinliğinizin sorgulandığı olayı, tarihleri, saatleri ve yerleri de içerecek şekilde ayrıntılı bir not edin. Olaylardan sonra zorbaya yazın, onlara meydan okuyun, ilgili yazışmaların ve notların kopyalarını tutun. Şikayette bulunurken, gerçeklere sadık kalın ve karşınızdakine itibarını zedelemek amacıyla saldırmaktan kaçının. Şikayetinizin kopyalarını üst yönetime göndermek muhtemelen iyi bir fikirdir. Mümkün olan her durumda, toplantılarda bir arkadaş ya da sendika temsilcisinin tanık olarak bulunmasında ısrar edin. Genellikle size toparlanmak ve bir sonraki hamlenizi planlamak için zaman sağlayan, bir rapor vereceği için doktorunuza neler olduğunu söyleyin. Çok önemli bir kanıt olabileceği için raporda olayı tanımlamak ve zorbanın adını belirtmek önemlidir.
Bir şikayette bulunmak işleri daha da kötüleştirebilir, artan kindarlığa ve baş belası olarak yaftalanmanıza yol açabilir. Çatışma yalnız yapıldığında tehlikeli olabilir. Zorbalık genellikle birçok personeli etkiler ve bunu ne kadar çok kişi tecrübe ettiyse, durumunuz ve potansiyel müttefikleriniz o kadar güçlü olur. Bir okulun çalışanları, daha fazla tartışmadan kaçınarak, sessiz kalarak ve tepki vermeyerek müdürleriyle ilgili sorunlarını halletti. Müdürün kendinden emin sahte gülüşü, yerini “ne yapıyor bunlar şimdi” kaygısına bıraktı:
“Bunun pratik sorunlara faydası olmadı, ancak daha iyi hissettik; çünkü, artık borusu öten kişi müdür değildi.” İş arkadaşlarınızla sessizce dayanışma kurun, kiminle konuştuğunuza dikkat edin ve yeterli bilgiye sahip olduğunuzda kullanın. Yaratıcı olun: Karikatürlerini panolara, bilgisayarlara vb. yapıştırın. Çaresiz hissederseniz notlarına, mülklerine, arabalarına vb. zarar verebilirsiniz; kameraları unutmayın ve yakalanmayın.
Yardıma ihtiyacınız varsa SolFed** ile iletişime geçebilirsiniz: dışarıdan bir grubu kullanmak anonimlik sağlamak için çok etkili olabilir, ancak iş yerinde dayanışmanın yerini tutmaz.
Son çare
Son çare olarak her zaman istifa edebilir ve dayanılmaz koşullar nedeniyle ayrılmak zorunda kaldığınızı iş mahkemesinde kanıtlamaya çalışabilirsiniz. İki yıl çalışmış olmanız gerekir ve ‘istifa etmeye zorlanma’ iddiasında bulunabilmek için kötüye kullanımın ayrıntılı bir dökümüne ihtiyacınız olacaktır. Mahkemeler, kaydedilen belirli istismar olaylarını inceleyecek, ancak asıl ilgi alanları doğru usullerin izlenip izlenmediği konusudur. Kabul edilebilir bir referans talebi kazanan bir hak talebinde bulunabilir. Tazminat değişir. Unison tarafından kazanılan arabuluculukta, 1996 yılında İskoçya’daki bir sosyal hizmet görevlisi, amirinin uyguladığı zorlabalık nedeniyle hastalanıp, emekli olmak zorunda kalmasının ardından 66.000 £ elde etti. Bir sağlık görevlisi de , bir hemşirelik yöneticisi tarafından kalıcı olarak zayıflatıldıktan sonra 1997’de Kuzey Doğu Thames Toplum Bakımı NHS Trust’tan 5.000 £ tazminat aldı. ***
Zorbalığa karşı örgütlenmek, etkili bir sonuç yaratarak iş yerinde daha geniş bir güven ve dayanışma oluşturulmasına yardımcı olabilir, bir posta işçisi olan Bob’un açıkladığı gibi:
“Yönetim sürekli olarak bizden bilgi almaya çalışıyor, böylece kesintiler yapabiliyor ve karlarını artırabiliyor, ancak verimlilik dürtülerini sabote etmek için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz. Çalışma koşullarımızı bir gün herkesin yararına olacak şekilde dönüştürmek için kullanılacak olan bilgi ve deneyimimizdir. Bu arada, elimizde devam eden bir gerilla kampanyası var ve patronlara karşı olmasıyla birlikte sendika bürokratlarını da kapsamaktadır. Elbette, hepimiz istediğimiz kadar sağlam değiliz, ama işbirlikçi olmayan temel tutum her zaman mevcut.”
Dayanışma Federasyonunun bir parçası olan Red & Black Club tarafından yazılmıştır .
* Türkiye’de İş Kanunda zorbalık veya yaygın kullanımıyla mobbing ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. İş Kanunu’nun 5. Maddesinde eşit davranma ilkesi, 77. Maddesinde ise iş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin ve işverenlerin yükümlülükleri düzenlenmiştir. Borçlar Kanunu’nun 417. Maddesinde ise, “İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve iş yerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.” düzenlemesi yer almaktadır. (ç.n.)
** SolFed, İngiltere’de bulunan Dayanışma Federasyonu isimli bir anarko-sendikalist bir federasyondur. (ç.n.)
*** Türkiye’de iş yerinde zorbalığa (mobbinge) uğramanız halinde İş Kanunu m.24/II kapsamında iş akdinizi haklı nedenle feshedebilir, o iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olmak koşuluyla kıdem tazminatı davası açabilirsiniz. Ayrıca kişilik haklarının ihlali halinde; Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu’na dayalı manevi tazminat davası açabilir, eğer açık bir ayrımcılık varsa İş Kanunu m.5’e dayalı olarak ayrımcılık tazminatı talep edebilirsiniz. (ç.n.)
Çeviri: Yeryüzü Postası
Bir yanıt yazın