İngilizce orjinali libcom.org internet sitesinde yayınlanan ve Türkçeye Sosyal Savaş tarafından çevrilmiş olan yazı düzenlenerek yayınlanmıştır.
Moskova’daki Anarşist Kara Muhafızlara ve 1918’de Bolşevikler tarafından bastırılmalarına dair kısa bir rapor
Bir çok Rus anarşist Şubat ve Ekim Devrimlerinde fabrika işçileri tarafından yaratılmış savaşçı bir birim olan Kızıl Muhafızların kurumsallaşmasına tamamen karşıydılar. Rex A. Wade, Kızıl Muhafızlar üzerine yazdığı kitabında devrimin başlangıç evresinde Kızıl Muhafızlar üzerinde güçlü bir anarşist katkı ve etkiden bahseder. Anarşistler ve Bolşevikler arasındaki ilişkiler Ekim Devrimi sonrasında kötüleşmeye başladı ve 1917 Aralık’ında Sovyetlerin 2.nci Kongresine katılan anarşist delegeler Lenin’i ve partisini kızıl militarizmle ve komiserleri sadece süngü zoruyla iktidarda olmakla suçladılar. Sonuç olarak, anarşistler Moskova’da, Petrograd’da ve diğer merkezi yerlerde Kara Muhafızlar diyecekleri özgür savaşçı birimlerin oluşturulması için ortak bir girişimde bulundular. 1917’de Kara Muhafızların müfreze birlikleri Ukrayna’da kurulmuştu, Makhno’yu da kapsıyordu. Nikolai Zhelnesnyakov’a gelince, Bolşevikler onu tutuklama girişiminde bulununca Petrograd’a kaçtı ve Ukrayna’da büyük bir Kara Muhafız grubu oluşturdu. Ukrayna’da aktif olan diğer Kara Muhafız müfrezeleri Mokrousov, zırhlı treni olan Garin, Anatolii Zhelesnyakov, Nikolai’nin en küçük kardeşinin liderliğinde hareket ediyordu ve Odessa ve Nikolaev’i savunan müfrezenin liderliğini Seidel ve Zhelyabov yapıyordu. Başka bir Kara Muhafız müfrezesinin liderliğinde Makhnovist karşı istihbaratta daha sonra aktif olacak olan Mikhail Chernyak vardı. Petrograd yakınlarındaki Vyborg’da, Rus Renault fabrikasındaki anarşist işçiler de Kara Muhafız müfrezesi oluşturdular ancak kısa süre içinde fabrikada aynı zamanda kurulan Kızıl Muhafızlarla birleştiler.
Petrograd Anarşistler Federasyonu’nun gazetesi Burevestnik, şu şekilde uyarmıştı: “… bu beyler gerçek devrimin bittiğini zannederek hata yapıyorlar… Hayır, gerçek devrim, tüm ülkelerdeki işçileri özgürleştiren sosyal devrim daha yeni başlıyor.”
1918 Nisan’ına kadar Moskova Anarşist Gruplar Federasyonu (MFAG) tarafından Moskova’da oluşturulmuş 50 Kara Muhafız birimi mevcuttu. Çeka başkan vekili Peters, özellikle, bu birliklerin büyümesi karşısında endişeliydi. “Moskova Çeka’ya geldikten sonra burada 2 güç olduğunu hatırlıyorum: bir tarafta Moskova Sovyeti, öbür tarafta da Malaya Dmitrovka’daki eski Tüccarlar Kulübündeki Kara Muhafızların merkezi. Kara Muhafızların bu merkezi, sokaklarda baskınlar organize eden, silah ve değerli eşyaları taşıyan, evleri ele geçiren bir güç gibi işletiliyor ve yönetiliyordu…”
Moskova Federasyonu zenginlerin konakları olan 26 binaya çoktan el koymuştu ve bu binaları üs olarak kullandılar. Bu evlerden bazıları şehirde stratejik noktalardaydı. Binalara makineli silah yuvaları döşenmişti, yatakhaneleri, kütüphaneleri, derslikleri, cephanelikleri ve yiyecek stokları vardı.
Maximov’un belirttiği gibi:
“Gücü ve etkisinden dolayı Federasyon lüks bir şekilde döşenmiş ve kütüphanesi ve tiyatrosu olan muhteşem ve muazzam bir ev olan Malaya Dmitrovka’daki “Kupechesky Club”ın (Tüccarlar Kulübü) binalarına el koymakta başarılı olmuştu. Ele geçirilen binaların adı “Dom Anarchia” – “Anarşi Evi” olarak değiştirildi; en kapsamlı ve çeşitli Anarşist aktiviteler için uygun olduğu tecrübe edildi. O zamandan sonra Federasyon, önceden yayınladıkları haftalık gazete yerine yeni bir günlük gazete yayınlamaya başlamalarına olanak tanıyacak olan Moskova’nın en büyük matbaalarından biriyle bir anlaşma yaptı.
1918 Mart ayında Federasyon sayısal anlamda büyük bir örgüt haline geldi. “Dom Anarchia”nın dışında yapılan işlerden ayrı olarak, yeni kazanılan merkezlerde süre giden yaygın bir aktivite de mevcuttu. “Dom Anarchia”’nın Tiyatro Salonunda sık ve yoğun katılımlı konferanslar ve kitlesel mitingler düzenlenirdi. Binalarda bir kütüphane ve okuma odası hazırlandı, proleter baskı sanatı, şiir ve tiyatro çevreleri oluşturuldu ve benzer sayısız başka etkinlikler gerçekleştirildi.
Bir Kızıl Muhafız Ordusuna benzer biçimde Federasyon, kendi askeri gücünü kurma işine koyuldu, sözüm ona “Kara Muhafızlar”. Başka bir bina daha ele geçirildi ve yeni yeni oluşan “Kara Muhafız” birlikleri için kışlaya dönüştürüldü. Anarşist harekette aktif bir kişi ve uzun süredir mücadelenin içinde olan bir yoldaş olan Kaydanov’a, kısa zamanda Bolşeviklerin resmi kin duyma sebebi haline gelecek olan, anarşistlere yönelik yıkıcı niyetleri olan aşağılık iftiraların, sahte suçlamaların yayılmasıyla ve Anarşist örgütlerin nihayetinde ezilmesiyle sonuçlanacak olan, bu askeri oluşumun örgütlenmesi ve liderliği yetkisi verildi.”
MFAG’ın faaliyetleri Sovyet Başkanları Moskova’ya taşındıklarında yoğunlaştı. MFAG saflarında, Gordin kardeşler, Alexander Karelin, Vladimir Barmash, M. Krupenin, Piotr Arshinov ve Kazimir Kovalevich çalışıyordu. MFAG kayıt memuru hareketin teorisyenlerinden biri olan Lev Chorny’ydi. Ekim darbesinden hemen sonra, MFAG Anarkhiia gazetesini artık günlük çıkarmaya başladı. Gazete kitleleri devrimi derinleştirmeye ve geliştirmeye teşvik ediyordu. Nisan 1918’de Moskova’da Kara Muhafızlar’ın, bazılarının militan sayısı 2.000’i bulunan, 50’den fazla grup ve müfrezesi vardı. Bu gruplardan en ünlüleri: Fırtına, Öncü, Otonomi, Acilci Sosyalistler, Kasırga, Lav, Bora, Mücadeleciler, Fırtına Kuşu, Anarko-sendikalistler, Kardeşlik, Öğrenci Partisi ve Letonya anarşist müfrezesi Lesma (Alev) idi. Bir KGB raporundan biliyoruz ki, bir Samara anarşist müfrezesi de şehre gelmişti. Tüm gruplar ve Kara Muhafızların tüm örgütlü birimleri Malaya Dmitrovka’da bulunan Anarşi Evi’nde konuşlanmış Kara Muhafız merkezinde ve MFAG Konseyi etrafında örgütleniyordu. Federasyonun bir sekreterliği, propaganda departmanı ve Anarkhiia’nın editöryal kurulu vardı.
Çeka’ya göre, anarşistler 18 Nisan tarihinde bir ayaklanma planlıyordu ve bu nedenle Kara Muhafız birliklerini silahsızlandıracak önleyici bir saldırı gerçekleştirmeye karar verildi. Bu şekilde planlanmış bir ayaklanma iddiası anarşistler tarafından her zaman şiddetle reddedilmiştir. Ayın 14’ünde MFAG’ın genel kurul toplantısı planlanmıştı ama sadece buydu.
Sonuç olarak, 11 Nisan gecesinden 12 Nisan’a kadar, Çeka acil bir toplantı gerçekleştirdi, Dzerzhinsky tarafından yönetilen bir merkez oluşturdu ve anarşistlerin silahlı müfrezelerini silahsızlandırma operasyonlarına başladı. Dzerzhinsky düşüncesini şöyle açıklamıştı: “Liderlerin, Federasyonun bir grubunun etrafında örgütlenmiş unsurların Sovyet iktidarına karşı bir kalkışmaya hazırlanmalarını engellemek için harekete geçmek istedikleri konusunda elimizde kesin bilgi var” (Izvestia № 75,16 Nisan, 1918). 8 Nisan’da Kremlin komutanı P. Malkov ve Letonya paralı askerlerinin komutanı E. Berzins, MFAG güçlerinin gücünü belirlemek için bir keşif operasyonu yürüttü. “Anarşist karşı-devrimi” bertaraf etme planı onaylandı. Operasyona Moskova garnizonunun bir kısmının yanı sıra, Çeka (makineli tüfekliler müfrezesi) ve Letonya tüfekli askerlerden oluşan 4. Alay katıldı. Operasyonlar gece yarısı başladı, bu birlikler anarşistlerin evlerini ablukaya aldı.
Bir çok anarşist birimin çatışma deneyimi ve direnç gücü yoktu ancak Bolşevikler bazı yerlerde sert silahlı direnişle karşılaştılar, örnek olarak Malaya Dmitrovka’daki Anarşi Evi’nde. Burada Kara Muhafızlar çevredeki binaları işgal etmiş ve çatıya bir hafif topçu yerleştirmişlerdi. Çekacılar binanın birinci katında bulunan hafif topçuyu imha eden topçu atışlarının desteğiyle binaya saldırdılar. Yine de Çekacılar ancak Letonyalı tüfek birlikleri tarafından takviye edilerek binaya girebildiler. Kara Muhafızlar’ın son kalesi öğlen 12’de ele geçirilen Zeitlin konağıydı ve Çeka ile anarşistler arasındaki çatışmalar öğleden sonra 2 gibi sona erdi.
Bu operasyon sonunda, Bolşevikler bazıları çatışmada olmak üzere 40 anarşisti öldürdü, buna karşın çatışmada 10-12 Çekacı ve asker öldü. Emektar anarşist Mikhail Khodounov Çeka tarafından katledildi ve bedeni sokağa atıldı.
Volin, Bilinmeyen Devrim kitabında bu olayları hatırlatarak şöyle yazıyor:
” …12 Nisan gecesi, yalan ve absürt bir bahaneyle Moskova’daki tüm anarşist örgütler [merkez binaları] – ve özellikle şehirdeki Anarşist Gruplar Federasyonu’ndan olanlar- askeri birlikler ve polis güçleri tarafından saldırıya uğradı ve yağmalandı. Bir kaç saat içinde başkent kuşatma halindeydi. Hatta çıkan çatışmalarda top atışları da yapılmıştı.”
Bu operasyon Rusya’nın neredeyse tüm önemli şehirlerinde bulunan liberter örgütlerin bertaraf edilmesi için bir işaret işlevi görmüştü. Ve her zaman olduğu gibi taşralı otoriteler başkenttekilerden daha da haveslilerdi.
Saldırıya iki hafta boyunca hazırlanmış ve birliklerin içinde bizzat gerçekleştirmiş olan Leon Troçki, “anarko- haydutlara” karşı dizginsiz bir ajitasyonla, o ünlü beyanını yapabilmenin memnuniyetini yaşıyordu: “Sonunda Sovyet hükümeti, Anarşizmi Rusya’da demir bir süpürgeyle süpürdü.” ( s.308, 1974 baskısı). Aslında Troçki, onları bir çılgınlık haliyle kamçılarken anti-anarşist konuşmalarıyla Kızıl Ordu birimlerine hitap ediyordu.
Moskova’da Kara Muhafızların yenilmesinin ardından 500 anarşist gözaltına alındı (bazıları bir süre sonra serbest bırakıldı). Anarşist kulüplerin savunmasında aktif rol üstlenen Samara anarchist müfrezesi, şehirden sürgün edildi.
Olaylara dair konuşan Çeka’nın başı Dzerzhinsky, 15 Nisan 1918’de Izvestia № 75’e şu açıklamayı yaptı: “Bu hiçbir şekilde aklımızda yoktu ve bizler ideolojik anarşistlerle savaşmak istemedik. Ve şimdi 12 Nisan gecesi tutuklanan, tüm ideolojik anarşistleri serbest bırakıyoruz ve eğer olursa – belki de bazıları adalete teslim edilecektir- bu sadece anarşist örgütlerin içine sızmış suç unsurları tarafından gerçekleştirilen suçlara bir kılıftır. Tutukladıklarımız arasında çok az ideolojik anarşist var…”
Moskova’daki olaylar taşradaki baskının başlangıcını sinyalini vermiş oldu. Benzer saldırılar Petrograd, Vologda, Smolensk, Briansk ve daha bir çok yerde gerçekleşti. 12 Nisan’ın ilk ışıklarında Nizhny Novgorod taşrasındaki Gorodets’de şehir Sovyeti Morev’in başkanı öncülüğünde anarşistler Bolşevik saldırılarına karşılık verdiler. Kursk’da, anarşistler 10-29 Nisan 1918 tarihleri arasında ayaklandılar ve kasabayı ele geçirdiler. 9 Mayıs’ta İçişleri Komiserliği tüm Taşra Sovyetlerine bir talimat gönderdi : “Moskova, Petrograd ve diğer şehirlerdeki deneyimler göstermiştir ki, anarşistlerin bayrağı altında Sovyet iktidarını yıkmaya hazırlanan gizli holiganlar, hırsızlar, soyguncular ve karşı-devrimciler var… Tüm anarşist muhafızları ve anarşist örgütleri silahsızlandırın. Yerel Sovyetlerin izni olmadan hiç kimse silah sahibi olamaz” (Izvestia № 91, 10 Mayıs 1918 ). Bununla birlikte, 17 Mayıs’ta anarşist Samara’daki ayaklanmada maksimalistlerle ittifak kurdular.
Kara Muhafızlar yenilmişti ve daha sonra bir suç çetesi gibi tasvir edildiler. Gördüğümüz gibi, “ideolojij anarşistler” ile “anarko-haydutlar” arasında bir ayrım yapılmıştı. Troçki’nin daha sonra söyleyeceği gibi: “Bunlar anarşizme gölge düşürmüş çapulcular ve hırsızlardı. Anarşizm bir düşüncedir, ne kadar yanlış bir düşünce olsa da ama holiganlık holiganlıktır ve anarşistlere söylemiştik: kendinizle hırsızlar arasına net bir çizgi çizmek zorundasınız… Sovyet rejimi, iktidarı otoyol eşkıyaları ve soyguncular gibi yağmalamak için değil, ortak emek ve namuslu bir çalışma hayatı disiplinini ortaya koymak için ele geçirdi.” Böylece anarşistlerin adi suçlular muamelesi göreceği mesajı açık bir şekilde verilmiş oldu. Troçki anarşistleri uyarmaya devam etti: “Şayet emeğin ortak disiplini temelinde bizimle birlikte yaşamak istiyorsanız, o zaman emekçi sınıflara boyun eğmek zorundasınız, ancak yolumuza çıkmak istiyorsanız, emeğin hükümeti olan Sovyet iktidarı sizinle eldivenlerini takmadan uğraşırsa bizi suçlamayın.” Diğer bir deyişle, ya bize itaat edin ya da baskıya hazırlanın.
Troçki’nin suçlu anarşizm tasviri gerçeklikle pek alakası yoktu. Kara Muhafızlara katılım çok sıkıydı ve girişler çeşitli birimler aracılığıyla onaylanıyordu. Anarkhiia (15 March 10, 1918 sayısında) şöyle yazıyordu:
“Kara Muhafızların militan alımı, 1) yerel grupların, 2) Federasyon’un üç üyesinin ve 3) fabrika ve atölye komiteleri, 4) İlçe Sovyetleri’nden birinin tavsiyesi üzerine her gün sabah 10 öğlen 2 arasında Anarşi Evinde gerçekleşir.” Ve 22. sayıda gazete şöyle ifade ediyor:
“Kara savaş mangalarına yazılmayı arzu eden yoldaşların tavsiye alma konusuna özen göstermeleri gerekir. Tavsiye olmadan savaş mangaları listelerinde yer alamayabilirler.
Genel Merkez”
Kara Muhafızların bu konuda imtiyaz verilmiş Kızıl Muhafızlar gibi polislik faaliyetleri (baskınlar, tutuklamalar, vs.) gerçekleştirmeyeceği açığa kavuşturulmuştu. Binalara el konulmasına gelince, bu yerel grupların delegelerinden oluşan özel bir komisyonun işi olmalıdır. Ama MFAG Sekreterliği Kara Muhafız Merkezinden 4 Nisan’da tüm üyelerinin bir listesini hazırlamasını istemişti.
Öte yandan Çeka ve Kızıl Ordu birimleri, ölüm cezası Sovyet hükümeti tarafından kaldırıldıktan sonra infaz zindanlarında insanları keyfi olarak öldürme ve Sovyetlerin kontrolü olmadan tutuklama yetkileri vardı. Anarşistlere yönelik gerçekleştirilen eylemler bu saldırılarda yer almayı reddetmiş Kızıl Muhafızlar veya Kızıl Ordu birimleri tarafından gerçekleştirilmedi, aksine Bolşeviklerin kontrolü altındaki özel birimler tarafından gerçekleştirildi. Şu da not edilmelidir ki, Kızıl Muhafızlar birimleri 1917’de apar topar oluşturulduğunda, Alman savaş tutsakları da dahil bir çok suçluyu da bu birimlere dahil etmişlerdi. Moskova’da yağma 1918 ilkbaharında Kızıl Muhafız birimleri ve Çekacı yetkililer tarafından gerçekleştiriliyordu ve şayet Kara Muhafızlar bu konuda suçsuz değilse, bu konuda yalnız değillerdi.
Moskova’da anarşistlere yönelik gerçekleşen saldırı akşamı, Çeka’nın ikinci adamı Peters’ın İngiliz diplomat Lockhart’a anarşistlerin yağmalanmış binaları çevresini göstermesinin nedeninin Batılı güçlere, Bolşeviklerin düzenin partisi olduğunu ve devrimi kontrol altında tutacakları ve ona koşum taktıkları mesajını vermek olduğunu bilmek önemlidir. Peters, konaklardan birinde Çeka tarafından boynunda vurularak katledilmiş anarşist bir kadını gördüklerinde onu fahişe olarak anmıştı.
Kaynaklar
Skirda, A.(2000) Les anarchistes Russes, les soviets et la revolution de 1917. Paris.
Volin. (1974) Bilinmeyen Devrim
Wade, Rex A.(1984) Rus Devrimi’nde Kızıl Muhafızlar ve işçi milisleri
Maximov, G. Anarşistlere Yönelik Baskınların Gerçek Nedenleri (Moskova 1918) at http://www.katesharpleylibrary.net/brv25k
Dubovik, A. Moskovalı anarşistlerin yenilmesi: http://socialist.memo.ru/books/html/razgrom.html
Mikhail Sergeyevich Khodounov cinayeti: http://gulaganarchists.wordpress.com/2008/11/08/one-of-the-bandits-in-memory-of-comrade-khodounov/
Çeviri: Sosyal Savaş
Bir yanıt yazın